گپ و گفت با یک فعال موسیقی در سراب

• کیفیت نوازندگی در شهرستان سراب بر کمیت آن غلبه دارد
• گروه موسیقی بکتاش را به همراه دوستان تشکیل دادیم
• نبود مدرس برای برخی رشته ها ،مخصوصا آواز در سراب
• موسیقی زبان مشترک بین تمامی انسان هاست

از خودتان برایمان بگویید؟

متولد سال ۵۷ هستم از کودکی به موسیقی علاقه داشتم و در ۱۵ سالگی علرغم مخالفت های شدید خانواده با پس اندازی که از دستمزد خود تهیه کرده بودم یک قوپوز (ساز عاشیقی) خریدم وبه مدت سه سال بصورت خودآموز مشغول به نواختن کردم .پس از این مدت برای یادگیری علمی موسیقی نزد استاد عاشیق چنگیز مهدی پور رفتم .منتهی به دلیل دوری مسافت و نبود امکانات نتوانستم کلاس های ایشان را ادامه دهم .در سال ۷۵ با تار آذری آشنا شدم و علاقه شدیدی به آن پبدا کردم به همین دلیل یک تار خریدم و بصورت خودآموز شروع به تمرین کردم سپس برای یادگیری و تکمیل تئوری موسیقی ونیز آشنایی با ردیف موسیقی آذربایجانی نزد اساتید موسیقی سراب استاد میرزا اسماعیل حکیمی و یدالله محققی به یادگیری پرداختم . پس از آن فعالیت های جدی موسیقی را با شرکت در جشنواره ها و اجرای برنامه های موسیقی در ادارات وکنسرت های کوچک شروع کردم ،سپس با قبولی در امتحان خانه موسیقی تبریز و کسب مدرک مربی گری تارآذربایجانی ، شروع به تدریس کردم . در این بین به همراه گروه هایی در تهران ،سراب اردبیل ،همدان و…کنسرت هایی برگزار کردیم .در این مدت با ساز باغلاما آشنا شده و موسیقی عرفانی آن را مناسب روحیه خود یافتم واز اجرا در ادارات و.. دست کشیده و مدتی در خلوت به تمرین مطالعه و تکمیل دانش موسیقی خود پرداختم .در سال های اخیر به همراه دوستان قدیمی وبا همدلی همچون سید علی سیدزاده گروه موسیقی بکتاش را تاسیس کردیم و چندین کنسرت موسیقی با محوریت موسیقی تلفیقی ترکی (آناتولی – آذربایجان)اجرا کردیم و برنامه های جامع ولی بلند مدتی نیز برای فعالیت های آینده گروه در نظر داریم . هم اکنون در آموزشگاه های موسیقی سراب مشغول به تدریس قوپوز و باغلاما می باشم.

استاد در خصوص فلسفه این ساز برایمان بگویید؟ ساز باغلاما از چه زمانی وارد موسیقی ترکی شده است ؟

باغلاما همان طور که از نامش پیداست در اصل سازی ترکی است که قرن اخیر از نظر پرده بندی و صدادهی و ساختمان دچار تحولات و پیشرفت های شگرفی شده است که آن را به یکی از سازهای موسیقی شرقی که دارای استانداردهای جهانی است تبدیل کرده است . باغلاما و قوپوز (ساز عاشیقی)در اصل هر دو متعلق به خانواده ساز هستند . نام عمومی آن در ترکیه نیز “ساز” است و در موسیقی عاشیقی ترکیه ،موسیقی شفاهی و مردمی ،موسیقی عرفان علوی – بکتاشی،موسیقی پاپ آرابسک و…کاربرد دارد . خانواده ساز در موسیقی ترکی انواع مختلفی دارند که شامل ” جورا-اوج تئللی،باغلاما (کیساساپ – اوزون ساپ)،دیوان سازی ، میئدان سازی و…” می شود. 

نگاه آموزشی شما به ساز باغلاما چیست و ذلیل انتخاب این ساز از طرف هنرجویان چیست؟

هر شخص بنا به طبع و ذوق و سلیقه باطنی ، به صدا و ظاهر یک ساز علاقمندی نشان می دهد .صدای خرین و مطبوع باغلاما ،و نوع موسیقی شفاهی-عرفانی آن ،باعث جذب هنرجویان بسیاری به این ساز می شود .آموزش ساز باغلاما متدهای علمی بسیاری دارد وکتب فراوان آموزشی برای آن چاپ شده است . بطوری که این ساز در انواع موسیقی های بومی،ارکسترال و پاپ کاربرد اصلی و اساسی دارد .

فضای آموزشی موسیقی را در شهرستان سراب چگونه می بینید؟

با توجه به این وسعت و جعمیت شهرستان سراب ،از نظر من فضای آموزشی مناسب است و در سال های اخیر نیز با ازدیاد آموزشگاه ها و مربیان موسیقی ، فضا بهتر نیز شده و رو به پیشرفت است و اکثر سازهای متداول موسیقی ،دارای مربی هستند. فضای خوبی برای هنرجویان بوجود آورده که بدون دغدغه به فراگیری ساز مورد نظر خود بپردازند . در سالهای نه چندان دور،هنرجویان باید برای یادگیری اکثر این سازها باید به شهرهای مثل تبریز و اردبیل مراجعهمی کردند.

کیفیت نوازندگی در سطح شهرستان را چه طور می بینید؟

کیفیت نوازندگی در شهرستان سراب بر کمیت آن غلبه دارد. در اکثر سازها نوازندگان خوبی هر چند اندک وجود دارند مخصوصا در نسل جوان نوازندگان حرفه ای وجود دارند که در جشنواره ها وکنسرت های متعددی در تبریز وتهران و اردبیل و…دائما در حال اجرا هستند .

علت اینکه در شهرستان کنسرت ها و جشنواره های موسیقی کمتری برگزار می شود چه می دانید؟

دلیل اول کم کاری هنرمندان و نوازندگان ، و دلیل دوم قوانین دست و پا گیر و سختی مراحل اداری برای صدور مجوز و …گرچه نبود سالن استانداردی که دارای سیستم صوتی ،فضای اجرا،سن و آکوستیک قابل قبولی باشد نیز بی تاثیر نیست . در مورد جشنواره ها هم اکثر شهرهای همجوار وجشنواره های موسیقی برگزار می کنند .مانند اهر ،میانه ،مراغه و….حتی شهرهای کوچکی مانند ورزقان نیز جشنواره موسیقی دارند که امیدوارم با همت مسئولان مربوط به زودی شاهد اولین جشنواره موسیقی در سراب نیز باشیم .

مشکل موسیقی شهرستان سراب را در چه می دانید؟

جدی ترین مشکلی که می توان در موسیقی سراب به آن اشاره کرد ،نبود مدرس برای برخی رشته ها ،مخصوصا آواز است ،مثلا موغامات آذربایجانی که موسیقی بومی و اجدادی ماست ،مدرسی که با متد علمی تدریس کند ،ندارد .در مورد بقیه سازها هم اگر همه مدرسین بتوانند با متدهای علمی و کتاب های استاندارد تدریس کنند ،سطح آموزشی پیشرفت بیشتری خواهد داشت و هنرجویان به نتایج بهتری خواهند رسید. لزوم تاسیس گروه های ثابت و منسجمی بخصوص در موسیقی های بومی و سنتی نیز به چشم می خوردکه در صورت حمایت بیشتر مسئولان امر ،میتوان شاهد افزایش تعداد گروه ها و فعالیت دائمی آنها باشیم .

چرا نسل جوان از موسیقی ردیفی روی گردان شده است؟

با توجه به فرایند جهانی شدن و به دلیل تغییر شکل زندگی مردم ،از زندگی به شیوه طبیعی و اجدادی به سمت شیوه زندگی شهری ،عملا سلیقه مردم در حال تغییر است که این تغییر شامل هنر و موسیقی نیز می شود .تولید موسیقی به شیوه های کامپیوتری و الکترونیک ،سهل الوصول بودن یادگیری و درک موسیقی های عامه پسند ،نیز در این امر بی تاثیر نیست.برخورد محتاطانه صدا و سیما با موسیقی نیز باعث شده است که بیشتر مردم به خصوص جوان ها ،جذب موسیقی های عامه پسند و سهل الوصول شوند . گرچه سالهای اخیر شاهد بازگشت مردم به سمت سنت ها و فرهنگ های اجدادی هستیم و این مطلب امیدوار کننده ای است .

موسیقی آذربایجان به چه سمتی می رود؟

موسیقی آذربایجان جزو حوزه های مهم موسیقی در خاورمیانه بوده و به مدد پیشینه ی تاریخی درخشان خود در حوزه فرهنگ و هنر ،دارای موسیقی استکه در سطح جهانی شناخته شده است .موسیقی شهری (موغام) در سالهای اخیر با سرعت در حال پیشرفت است ،جشنواره ها و مسابقات متعددی در حال برگزاری است که عطش جوان ها و نوجوان ها را برای یادگیری موغام بیشتر می کند ،اما به نظر من در حوزه ی موسیقی شفاهی (سنت موسیقی عاشیقی)این روند را برعکس بوده وبه جز اقدامات مقطعی چند گروه و چند شخص ،در زمینه ی اجرا و پژوهش ،این سنت اجدادی در حال فراموشی است .

آیا ازهنرمندان موســیقی آذربایجانــی از نوازنــدگان یــا خواننــدگان موســیقی ایرانی بــرای یک اجرای موســیقی تلفیقی دعوت می شوند؟

اگر منظور اجرای موسیقی تلفیقی فارسی و ترکی است ،برخی اجراها در این حوزه انجام شده است .ما در اجراهای گروه بکتاش نیز،چنین تجربیاتی را آزموده ایم . در کل ژانر موسیقی تلفیقی یا فیوژن در هر حوزه ای قابل کار نیست .تلفیق را بین دو حوزه موسیقیایی که عناصر مشترک دارند بهتر می شود انجام داد .

ردیف موسیقیهای آذری ایران چه شباهت یا تفاوتهایی با موسیقی جمهوری آذربایجان دارد؟

در زمینۀ موسیقی موغانی تفاوتی وجود ندارد . بخصوص در موغام ها وگوشه ها،منتها در مورد ماهنی ها و تصنیف ها ،هر شهر ویا منطقه ماهنی های مخصوص خود را دارد ولی بدنۀ موغامات و گوشه های آن عیناً یکسان است . تفاوت در موسیقی عاشیقی بیشتر است ، موسیقی عاشیقی حوزۀ آذربایجان شرقی بیشترین شباهت با کشور جمهوری آذربایجان دارد ولی حوزۀ موسیقی آذربایجان غربی ،همدان ،قزوین و… از نظر ساختمان ساز و نحوۀ پرده بندی و شیوۀ اجرا تفاوت های اساسی با موسیقی عاشیقی جمهوری آذربایجان دارند.

نســل امروز توانســته در ریتمهای موسیقی ایرانی نوآوریهایی ایجاد کند آیا در موســیقی آذربایجان نیز به همین صورت بوده است؟

پیشرفت موسیقی چه از نظر اجرا و چه از نظر شیوه های آموزشی ،در موسیقی آذربایجان به مراتب بیشتر بوده است . البته در بدنه آکادمیک هنرمندان و پژوهشگران موسیقی ایرانی نیز کارهای بسیار بزرگی انجام شده است اما به نظرم موسیقی آذربایجان در این خصوص بهتر عمل کرده است .

در کشــور ما با آنکــه اکثریت مــردم به زبان آذری مسلط هستند اما موسیقی آذری بندرت شــنیده میشــود و اگــر هــم موســیقی باشــد موسیقی پاپ آذری است؟

در تمام دنیا ، موسیقی عامه پسند ،اطرافیان بیشتری نسبت به موسیقی فاخر و علمی دارد ،که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست . منتها موسیقی پاپ آذری مزیتی که دارد پیوند و نزدیکی آن با موسیقی موغام و عاشیقی است که مانند یک پل ارتباطی ،کم کم علاقمندان جدی موسیقی را به سمت موسیقی فاخر آذربایجانی سوق می دهد .

آیا امروزه موسیقی ردیفی با زبان آذری مورد استقبال مردم است؟

بله ،موسیقی آذربایجانی جزو موسیقی های سنتی است که هنوز هم در مراسم جشن و شادی و عروسی ها و….در بین مردم حضور دارد و ماهنی های آن هنوز مورد استقبال شنوندگان آماتور موسیقی است و نسبت به فرهنگ های موسیقی همجوار ،موسیقی آذربایجانی مقبولیت بیشتری دارد .

آیــا نســبت بــه اینکــه موســیقی آذری در دانشگاهها و هنرســتانهای موسیقی تدریس نمیشود اعتراضی نداشته اید؟

موسیقی آذربایجانی در تبریز هم هنرستان و هم دانشگاه دارد منتها نسبت به تعداد جمعیت آذبایجانی های ایران کم است. امیدواریم شاهد بیشتر شدن تعداد هنرستان ها و دانشگاه های موسیقی آذربایجانی باشیم .

بــا توجه بــه تجربه شــما در زمینــه آموزش موســیقی آذری آیا هنوز هم علاقمندی برای آموزش این موسیقی وجود دارد؟

تعداد علاقمندان به یادگیری موسیقی آذربایجانی روز به روز در حال افزایش است چراکه علاقمندی به یادگیری موسیقی در حال افزایش است و موسیقی آذربایجانی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

نگاه شــما نسبت به موســیقی پاپ و سنتی ایران چیست؟

 موسیقی زبان مشترک بین تمامی انسان هاست و تمام ژانرهای موسیقی در جامعه دارای مخاطب هستند.من به دلیل سلیقه و سابقۀ موسیقیایی خود ،موسیقی سنتی ایرانی را بیشتر می پسندم تا پاپ

چرا در آموزشــگاههای موســیقی چه تهران و چــه مناطق خــاص ســازهای آذری تدریس نمیشود؟

در آموزشگاه های موسیقی تهران ،کرج،زنجان،قزوین،تبریز،ارومیه و….سازهای آذربایجانی دارای مدرس بوده و تدریس می شوندو در کرج و تهران آموزشگاه هایی با محوریت موسیقی آذربایجانی نیز وجود دارد .

چشــم انداز شــما از موســیقی آذربایجــان چیست؟

موسیقی آذربایجانی روز به روز در حال پیشرفت است و در خوانندگی و نوازندگی موسیقی موغام و موسیقی عاشیقی ،چه در آقایان وچه بانوان ، روز به روز بیشتر متاضی یادگیری موسیقی بومی و اجدادی خود هستند.

گفتگو از سعید رحیم سردبیر مردم سراب