گپ و گفت با رئیس کتابخانه های عمومی سراب

گفتگو از پریسا فتاح پور

.لطفا خودتون را معرفی کنید؟

بنده زهرا حسن نژاد تبریزی هستم و کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دارم . درسال ۱۳۸۹ به عنوان مسئول کتابخانه تربیت زنجان بمدت ۲۰ ماه مشغول به خدمت شدم.  به دلیل عدم موافقت با انتقالی به شهر سراب استعفا داده و مجددا در آزمون استخدامی شرکت کرده بعداز قبولی  از مرداد ۱۳۹۱ به عنوان کتابدار در کتابخانه عمومی شاه قاسم انوار و کتابخانه شیخ ولی الله اشراقی ، مسئول آمار ، مسئول امور فرهنگی شهرستان سراب در خدمت مردم عزیز شهرستان بودم. در خرداد۱۴۰۰ به عنوان رییس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان سراب  در خدمت جامعه فرهنگ دوست سراب مشغول به خدمت هستم. سالهای ۱۳۹۴ و ۱۳۹۸ به عنوان کتابدار برتر استان در هفته کتاب استان آذربایجان شرقی معرفی شده ام.

۲٫ استقبال مردم شهر سراب از کتاب و کتابخوانی چگونه است؟

شهروندان کتابخانه را جای امن برای پرورش اندیشه و فکر خود می شناسند و استقبال خوبی از کتابخانه می شود علاقمندان به کتابخانه  جهت برآوردن نیاز های اطلاعات خود مراجعه می کنند. در حال حاضر هم نیز شاهد استقبال خوب دوستداران کتاب و کتابخوانی بوده ایم. البته با توجه به پایین بودن سرانه مطالعه کشور امیدوارم شاهد مراجعه بیشتر به کتابخانه باشیم.

۳٫ کدام گروه سنی بیشتر به کتابخانه مراجعه می کنند؟

کتابخانه عمومی با توجه به نام آن که عموم مردم می توانند از آن استفاده کنند، پذیرای همه اقشار جامعه است افراد از هر سن، نژاد، طبقه اجتماعی، تحصیلات و… به کتابخانه مراجعه می‌کنند با توجه به فعالیت های فرهنگی که در طی چند سال اخیر جهت کودکان و نوجوانان در حال انجام است،  بیشترین عضو کتابخانه را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند.

۴٫کدام کتاب ها بیشترین خواننده را در شهر سراب دارد؟

همانطوری که مستحضرید کتابخانه عمومی یک جامعه ناهمگن است و گروههای مختلف سنی و تحصیلی از کتابخانه استفاده می کنند. بنابراین متناسب با سن ، تحصیلات و سلایق  کتابهای دارای بیشترین امانت فرق می کند مثلا خانمهای خانه دار بیشتر کتابهای رمان ،  داستان یا تربیت فرزند و روانشناسی; نوجوانان بیشتر کتابهای علمی و تخیلی و داستانی;کودکان کتابهای مصور داستانی و شعر; بزرگسالان کتابهای تاریخی

۵٫کتابخانه شامل چه بخش‌هایی هست؟

بخش خدمات فنی کتابخانه، امانت،خدمات مراجعین، مجلات، کودک، مرجع،سالن مطالعه ، اینترنت رایگان

۶٫در حال حاضر کتابخانه های سراب چه تعداد عضو دارد؟

در کتابخانه های شهرستان تعداد۸۶۰۷۹ نسخه کتاب در کتابخانه موجود است . تاقبل از شروع کرونا بیشتر از۶۰۰۰ نفر بصورت فعال به کتابخانه های شهرستان مراجعه ، کتاب امانت گرفته ویا از خدمات آن استفاده می کردند با توجه به محدودیت های پیش آمده و تعطیلی های اجباری کتابخانه ها طبیعتا تعدا اعضا کاهش یافته بود ولی در ماههای اخیر که کتابخانه ها مثل قبل خدمت رسانی انجام می دهند شاهد استقبال خوب مردم و کتاب دوستان هستیم.

۷٫ برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی دربین مردم شهر سراب چه راهکاری دارید؟

برنامه های مختلفی در سطح کتابخانه ها متناسب با کلیه مناسبتهایی که در تقویم کشور ثبت شده است در حد توان اجرایی کتابخانه های عمومی برگزار می شود برنامه هایی نظیر تبلیغ و ترویج کتاب، رونمایی و نقد و بررسی، برنامه های جنبی و شاد برای کودکان و نوجوانان نظیر قصه گویی، برگزاری نشست های مختلف کتابخوان، برگزاری محفل ادبی ققنوس به مناسبت های مختلف، برنامه های ویژه مثل مسابقات کتابخوانی، نقاشی ، دلنوشته و خلاصه نویسی، برنامه های مناسبتی و مشارکتی نظیر برپایی نمایشگاه از منابع در کتابخانه ها به مناسبت های مختلف مذهبی و ملی،برگزاری جشنواره کتابخوانی  رضوی و برنامه های دیگر در سطح کتابخانه ها برگزار می شود.

با شیوع بیماری منحوس کرونا و محدودیت های ایجاد شده در پی آن کتابخانه های عمومی شهرستان خدمت “الو کتاب” را راه اندازی کردند. علاقمندان می توانند با تماس تلفنی با کتابخانه ، کتاب مورد نظر خود را درخواست داده و درب منزل یا محل کار تحویل بگیرند.

۸٫مشکلات شما در کتابخانه و انتظارتان از مسئولین چیست؟

شهرستان سراب  با جمعیت بالغ بر ۱۲۵٠٠٠ نفر دارای ۴ باب کتابخانه شهری و ۲ کتابخانه مشارکتی، ۱ باب کتابخانه روستایی است.کتابخانه های موجود با توجه به سرانه تراز کافی نیست نهاد کتابخانه های عمومی بر اساس سند چشم انداز و آمایش سرزمینی ۳ شاخص و مولفه جهت رسیدن به حد مطلوب و استاندارد برای کشور تدوین کرد که

  اولین مولفه میزان سرانه فضای کتابخانه ای مورد نیاز براساس جمعیت موجود می باشد.

 دومین مولفه تعداد منابع براساس جمعیت منطقه است.

  سومین مولفه براساس میزان و درصد عضویت مردم در کتابخانه های عمومی است

شهر دوزدوزان از معدود شهرها در کشور که فاقد کتابخانه نهادی می باشد تنها روستای برخوردار از کتابخانه ، روستای فرکوش می باشد و روستاهای بزرگ و پرجمعیت فاقد کتابخانه می باشند و ضرورت تاسیس کتابخانه احساس می شود  با راه اندازی کتابخانه سیار می توان به روستاهای کوچک و فاقد کتابخانه خدمت رسانی کرد.

شهر سراب با توجه نتایج آخرین سرشماری، دارای ۴۳۸۲۸  نفرجمعیت است.  برای خدمت رسانی مطلوب باید ۴۴۰۰ متر زیربنا کتابخانه داشته باشیم در حالیکه فعلا ۸۰۰ متر مربع زیربنای کتابخانه های شهر می باشد . ضرورت احداث و ایجاد  دو باب کتابخانه استاندار و مرکزی در شهر سراب  باید در اولویت قرار گیرد تا جوابگوی نیاز فرهنگ دوستان باشد در حال حاضر باتوجه به جمعیت و استقبال مخاطبان مقدار فضا و امکانات پاسخگوی علاقمندان به کتاب و کتابخوانی نمی باشد

مهمترین چالشی که در شهر سراب و مهربان با آن مواجه هستیم کمبود فضای سالن مطالعه می باشد بطوریکه استفاده از سالن مطالعه بصورت شیفت بندی می باشد که مورد اعتراض شدید مطالعه کنندگان می شود و باید در جهت توسعه و گسترش فضای کتابخانه شهر مهربان و  احداث کتابخانه در شهر سراب  قدمهایی برداشته شود.

کتابخانه های عمومی مراکز عمومی غیر دولتی می باشند به همین علت از ردیف بودجه برای اداره و تاسیس کتابخانه بهره مند نمی باشند  برای توسعه، احداث و پیشرفت کتابخانه های شهرستان نیازمند مساعدت مسئولین و خیرین محترم می باشد  امیدواریم خیرین محترم شهرستان برای احداث، توسعه و بهسازی ساختمانهای کتابخانه مساعدت نمایند.

۹٫نقش کتابخانه در ارتقا و پیشرفت جامعه چیست؟

کتابخانه سهم بسزایی در توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته و نقش مهمی در حفظ و پیشرفت فرهنگ، آموزش رسمی و خود آموزی و غنی کردن اوقات فراغت ایفا کرده است. کتابخانه عمومی این فرصت را برای همه افراد جامعه فراهم می کند که به شکلی فعال در امور فرهنگی و اجتماعی جامعه خود دخالت داشته و در فرایندهای فرهنگی جامعه نقش مؤثری ایفا کنند

امروزه دیگر کتابخانه‌های عمومی فقط قرائت‌خانه و مخزن نیستند و به محلی برای یادگیری، کارآموزی، کارآفرینی، بازی و سرگرمی و ایده‌آفرینی‌های خلاقانه در حوزه‌های مختلف تبدیل شده‌اند. به‌عبارت دیگر کتابخانه‌ها با آن کارکرد سنتی در حال تغییر و پوست‌اندازی برای به‌روز و استاندارد و امروزی شدن هستند

این ظرفیت کتابخانه عمومی به‌دلیل ماهیت عمومی، مردمی و اجتماعی آن است. کتابخانه عمومی، بدون اجتماع، هویتی ندارد. توسعه کتابخانه‌ها و ایجاد مراکز مطالعاتی و اطلاعاتی جهت کسب آگاهی مردم در یک جامعه می‌تواند نشانه ای از رشد فکری و فرهنگی مردم آن جامعه باشد.

۱۰٫چه توصیه ایی برای جوانان و مردم شهر دارید؟

گسترش استفاده از فضای مجازی و و گرانی کتاب ها و وضعیت معیشتی خانواده رغبت جوانان به این فضا باعث کمرنگ شدن فرهنگ کتابخوانی در جامعه شده است .کتاب، نقش و جایگاه مخصوصی دارد. جای کتاب را هیچ چیز پر نمی‌کند.کتابخوانی، دانش جدیدی را به حافظه شما اضافه می کند. هرچه دانش بیشتری داشته باشید، برای مقابله با مشکلات غیر قابل پیش بینی زندگی تان مجهزتر خواهید بود. یکی از روش های ورزش حافظه، مطالعه مستمر کتاب و کتابخوانی است.

شروع خواندن کتاب و مطالعه از کودکی و سن نوجوانی نقش ویژه ایی در عادت به مطالعه دارد  مردم عزیز شهرمان کتابخوانی و مطالعه کتاب را سرلوحه زندگی خود قرار دهند که به بهبود کیفیت زندگی کمک شایانی می کند.

۱۱٫حرف آخر

قبل از هر چیز لازم می دانم که از شما و همکارنتان که این فرصت را در اختیار بنده گذاشتید سپاسگزاری کنم.

انشاا… شاهد روزی باشیم که کتاب در سبد خانوار قرار گیرد. امید که با تلاش و پشتکار و همت مضاعف مسئولین بتوانیم در جهت تحقق فرهنگ مطالعه وفراگیرکردن آن در جامعه از تمام ظرفیت ها و منابع استفاده لازم را در جهت آگاهی بخشی به جامعه داشته باشیم.در پایان تلاش همه همکاران بنده این است که انشاا… قدمی نو در راه اعتلای کتاب و کتابخوانی در سطح شهرستان برداریم و خدماتی که شایسته مردم شهرستان هست را ارائه کنیم.